پارس کردن یکی از طبیعی‌ترین روش‌های ارتباطی در سگ‌ها است. اما زمانی که این رفتار بیش از حد شود، می‌تواند برای صاحبان حیوانات خانگی چالش‌برانگیز باشد. در این مقاله، به صورت جامع و تخصصی به بررسی دلایل پارس زیاد سگ و روش‌های مؤثر برای کنترل و کاهش آن می‌پردازیم.
دلایل اصلی پارس زیاد در سگ‌ها
پارس زیاد در سگ‌ها معمولاً رفتاری پیچیده و چندوجهی است که از دلایل مختلفی ناشی می‌شود. نخستین و شاید رایج‌ترین علت آن اضطراب و استرس است. سگ‌ها موجوداتی حساس هستند و به‌ویژه در برابر تغییرات محیطی یا احساس تنهایی واکنش نشان می‌دهند. زمانی که سگ برای مدت طولانی تنها می‌ماند یا در محیطی پر سروصدا قرار می‌گیرد – مانند صدای رعد و برق، آتش‌بازی یا حضور افراد ناشناس – ممکن است برای ابراز ترس یا نگرانی خود، شروع به پارس مکرر کند. این نوع پارس معمولاً صدایی تند و تکرارشونده دارد که نشان‌دهنده‌ی نیاز حیوان به احساس امنیت و آرامش است.
از سوی دیگر، هیجان یا خوشحالی زیاد نیز می‌تواند موجب پارس شود. بسیاری از سگ‌ها هنگام دیدن صاحب خود پس از مدتی دوری، یا هنگام شروع بازی، از شدت شادی شروع به پارس می‌کنند. این نوع پارس معمولاً بی‌ضرر است، اما اگر کنترل نشود، می‌تواند به یک رفتار تثبیت‌شده تبدیل شود. همچنین خستگی و بی‌حوصلگی عامل مهمی است. سگ‌هایی که انرژی‌شان به‌درستی تخلیه نمی‌شود – به‌ویژه نژادهای پرانرژی مانند ژرمن شپرد یا هاسکی – اغلب برای تخلیه فشار درونی خود، مدام پارس می‌کنند. این رفتار در واقع نشانه‌ای از نیاز آن‌ها به تحریک ذهنی و فعالیت بدنی بیشتر است.
یکی دیگر از دلایل مهم، محافظت از قلمرو است. بسیاری از سگ‌ها ذاتاً نگهبان هستند و در برابر هر تهدید احتمالی واکنش نشان می‌دهند. وقتی فرد یا حیوانی به محدوده‌ی آن‌ها نزدیک می‌شود، پارس کردن نوعی هشدار به متجاوز و هم‌زمان دفاع از خانواده محسوب می‌شود. در نهایت، پارس برای جلب توجه نیز رفتاری رایج است. سگ‌هایی که یاد گرفته‌اند با پارس کردن می‌توانند صاحب خود را وادار به واکنش کنند، از این روش برای گرفتن خوراکی، بازی یا محبت استفاده می‌کنند. در چنین مواردی، بهترین راهکار بی‌توجهی هدفمند است تا سگ درک کند که پارس زیاد سودی ندارد و تنها آرامش و سکوت باعث دریافت پاداش می‌شود.
چگونه پارس زیاد سگ را کنترل کنیم؟
کنترل پارس زیاد نیاز به صبر، تداوم و درک روان‌شناسی سگ دارد. در ادامه، بهترین روش‌های علمی و کاربردی را بررسی می‌کنیم.
۱. شناسایی علت دقیق پارس
اولین گام برای اصلاح رفتار، درک دلیل اصلی پارس است. با دقت در موقعیت‌ها، زمان‌ها و محرک‌هایی که باعث پارس می‌شوند، می‌توانید راهکار مناسب‌تری انتخاب کنید.
۲. افزایش فعالیت فیزیکی و ذهنی
سگ‌ها برای تخلیه انرژی نیاز به پیاده‌روی‌های منظم، بازی‌های ذهنی مانند پازل‌های خوراکی و تمرینات آموزشی دارند.
فعال نگه داشتن حیوان خانگی، نه تنها از پارس بی‌دلیل جلوگیری می‌کند بلکه باعث آرامش روانی و تعادل رفتاری او می‌شود.
۳. آموزش فرمان‌های کنترل پارس
استفاده از فرمان‌هایی مانند «ساکت» یا «آرام» با تشویق مثبت (پاداش، خوراکی یا نوازش) بسیار مؤثر است.
بهتر است آموزش در محیطی آرام آغاز شود تا سگ بتواند فرمان را با رفتار مناسب مرتبط کند.
۴. مدیریت موقعیت‌های تحریک‌آمیز
اگر سگ در برابر محرک‌هایی مانند صدای زنگ یا عبور افراد پارس می‌کند، می‌توانید با استفاده از روش حساسیت‌زدایی تدریجی، میزان واکنش او را کاهش دهید.
این کار شامل آشنا کردن تدریجی سگ با عامل محرک در سطحی پایین و پاداش دادن در صورت آرام ماندن است.
۵. استفاده از ابزارهای آموزشی
در موارد شدید، استفاده از قلاده‌های ضد پارس هوشمند (با ارتعاش یا صداهای بی‌ضرر) می‌تواند مفید باشد.
البته این وسایل باید با احتیاط و تحت نظر مربی متخصص استفاده شوند تا باعث اضطراب بیشتر در سگ نشوند.
۶. نادیده گرفتن رفتارهای جلب توجه
هرگز زمانی که سگ برای جلب توجه پارس می‌کند، او را نوازش یا سرزنش نکنید.
هر نوع واکنش می‌تواند نوعی توجه مثبت از دید سگ تلقی شود و رفتار را تشدید کند.
تنها زمانی با او ارتباط برقرار کنید که آرام و ساکت است.
۷. مراجعه به دامپزشک یا مربی رفتارگرای حیوانات
اگر تمام روش‌های بالا نتیجه‌ای نداشت، ممکن است پارس زیاد ناشی از مشکلات پزشکی یا اضطراب شدید باشد.
در چنین مواردی، مشاوره با دامپزشک متخصص یا رفتاردرمانگر حیوانات بهترین راه است.
پیشگیری از پارس زیاد در سگ‌ها
پیشگیری از پارس زیاد در سگ‌ها، یکی از مهم‌ترین بخش‌های تربیت و نگهداری صحیح از این حیوان وفادار است. با رعایت چند اصل ساده اما حیاتی، می‌توان از بروز رفتارهای ناهنجار مانند پارس مکرر جلوگیری کرد. نخستین و اساسی‌ترین گام، اجتماعی‌سازی زودهنگام توله‌سگ است. توله‌ها باید از سنین پایین با محیط‌های مختلف، افراد گوناگون، صداهای متفاوت و حیوانات دیگر آشنا شوند. این تجربه‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا در آینده نسبت به محرک‌های محیطی احساس امنیت بیشتری داشته باشند و در نتیجه کمتر دچار اضطراب یا ترس شوند. سگی که در دوران تولگی به خوبی اجتماعی شده باشد، به ندرت در برابر عوامل عادی زندگی روزمره واکنش افراطی مانند پارس زیاد نشان می‌دهد.
اصل دوم، داشتن یک روتین منظم روزانه است. سگ‌ها موجوداتی عادت‌پذیرند و نظم در برنامه‌ی زندگی‌شان، احساس ثبات و آرامش به آن‌ها می‌دهد. برنامه‌ای منظم شامل زمان‌های مشخص برای غذا خوردن، بازی، پیاده‌روی و استراحت، باعث می‌شود سگ انرژی خود را در مسیر سالم‌تری تخلیه کند. وقتی انرژی فیزیکی و ذهنی حیوان به‌درستی هدایت شود، احتمال بروز رفتارهایی مانند پارس زیاد به حداقل می‌رسد.
نکته‌ی سوم، آموزش از دوران تولگی است. در این دوره، ذهن سگ مانند اسفنج است و به‌سرعت یاد می‌گیرد. آموزش فرمان‌های پایه مانند «ساکت»، «بنشین» یا «بمان» باعث می‌شود سگ درک کند چه زمانی رفتار او مطلوب است و چه زمانی نیست. آموزش همراه با پاداش و تشویق، رابطه‌ای مثبت میان صاحب و حیوان ایجاد می‌کند و باعث تقویت رفتارهای خوب می‌شود.
باید از تنبیه فیزیکی به‌شدت پرهیز کرد. ضربه زدن یا فریاد کشیدن تنها باعث افزایش اضطراب، بی‌اعتمادی و در نتیجه پارس بیشتر می‌شود. سگ‌ها به عشق، صبر و ثبات رفتاری نیاز دارند، نه ترس و تنبیه. با رویکردی محبت‌آمیز و اصولی می‌توان از همان ابتدا، سگی آرام، با اعتمادبه‌نفس و کم‌پارس پرورش داد.
در ادامه بخوانید: طراحی خانه‌ای ایده‌آل برای خرگوش‌های بازیگوش
پارس زیاد سگ همیشه نشانه بدی نیست، بلکه نوعی زبان ارتباطی طبیعی است. اما وقتی این رفتار افراطی شود، باید با درک علت و به‌کارگیری روش‌های علمی و مهربانانه، آن را مدیریت کرد.
ما باید به عنوان صاحبان حیوانات خانگی، با صبر، آموزش صحیح و ایجاد محیطی آرام، به سگ خود کمک کنیم تا رفتار متعادلی داشته باشد.